ABD merkezli düşünce kuruluşu Freedom House’un bu yılki İnternette Özgürlük raporuna göre Türkiye’de internet özgürlüğü bu yıl da geriledi. Raporda Türkiye’de hükümetin, seçim döneminde yapay zekayı kamuoyunu manipüle etmek için kullanmasına vurgu yapıldı. Dünya çapında ülkelerin internete yönelik kontrol politikalarını inceleyen İnternette Özgürlük raporunun 2023 sonuçları açıklandı.
70 ÜLKE ARASINDA 55’İNCİ
Buna göre Türkiye 2023’te de internetin özgür olmadığı ülkeler arasında. İnternette özgürlük açısından 70 ülke arasında 55’inci sıradaki Türkiye, Libya, Irak, Sudan gibi ülkelerin gerisinde yer alıyor. Küresel olarak internet özgürlüğünün son 13 yıldır düşmeye devam ettiğini söyleyen raporda incelenen 70 ülkenin 55’inde insanların, internette görüşlerini ifade ettikleri için yasal yaptırımlarla karşılaştığı belirtiliyor. Rapora göre 41 ülkede insanlar çevrimiçi yorumları nedeniyle ya fiziksel saldırıya maruz kaldı ya da öldürüldü.
Yapay zekanın “baskıcı hükümetler” tarafından nasıl kullanıldığına odaklanan raporda, sahte görsel ve videolar oluşturabilen yapay zekanın en az 16 ülkede siyasi ve sosyal konularda bilgiyi çarpıtmak için kullanıldığı belirtiliyor. Buna göre seçim dönemleri ve siyasi krizler, yapay zekanın “yıldızının parladığı” zamanlar olarak kayıtlara geçti.
ERDOĞAN’IN ‘KILIÇDAROĞLU’ VİDEOSUNA İŞARET EDİLDİ
Örnek ülkelerden biri olarak gösterilen Türkiye’de genel seçin döneminde, Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun montajlanmış bir videosunun Cumhur İttifakı Adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçim kampanyasında kullanılmasına değinildi. Erdoğan, videonun montaj içerdiğini kabul etse de, içeriğinin büyük oranda doğruyu gösterdiğini savunmuştu. Raporda, “Olay, sahte içeriğin, orijinal olmadığı bilinse bile bilgiyi nasıl çarpıtabileceğinin altını çizdi. Yapay zekanın artan kullanımı ve karmaşıklığı, bu tür videoların daha gerçekçi görünmesini ve dolayısıyla gelecekte çürütülmesinin daha zor olmasını sağlayacaktır” ifadeleri kullanılıyor.
Buna ek olarak Mayıs-Haziran seçim döneminde Türkiye’de, “hükümet yanlısı geniş bir medya ekosisteminin ve Twitter’da bot ordularının bilgi akışını Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AKP lehine” içeriklerle “bombaladığı” belirtiliyor. Raporda bazı ülkelerde yapay zeka alanındaki yeniliklerin, hükümetlerin daha hassas sansür uygulamasına olanak tanıdığı belirtiliyor. Bu sansürleri tespit etmenin de zorlaştığı ve kamuoyunun tepkisini en aza indirdiği vurgulanıyor.
İZLANDA 94 PUANDA
Freedom House ülkeleri üç kritere göre 100 puan üzerinden değerlendiriyor. Bu kriterler, erişimdeki engeller, içerik üzerindeki sınırlamalar ve kullanıcı haklarında ihlaller. Puanlarının yükselmesi ülkelerin bu kriterlerde daha özgürlükçü politikalar izlediği anlamına geliyor. Raporda incelenen 70 ülke arasında internetin en özgür olduğu ülke olarak ilk sırada yer alan İzlanda’nın 94 puanı var. 30 puana sahip Türkiye ise 55’inci sırada. Sosyal medyada içeriklerin engellenmesi, webs itelerinin kapatılması ve kullanıcıların paylaşımları nedeniyle artan yasal yaptırımlarla karşılaşmaları bunda önemli etmenler.
Rapor dönemindeki ana gelişmeler arasında Kasım 2022’de İstanbul’daki bombalı saldırıdan ve Şubat 2023’teki depremlerden sonra sosyal medya ve çevrimiçi iletişim platformlarının engellenmesi; Mayıs 2023 seçimlerinde çevrimiçi içeriklerin kaldırılması; Ekim 2022’de yürürlüğe giren Dezenformasyon Yasası ve muhalif web sitelerinin seçim zamanında siber saldırılara maruz kalması sıralanıyor. (BBC Türkçe)
